سگدست کامیون، قطعه‌ای حیاتی در سیستم جلوبندی و تعلیق، نقش کلیدی در ایمنی و کنترل خودروهای سنگین دارد. خرابی این قطعه می‌تواند منجر به انحراف کامیون یا حتی حوادث خطرناک شود. این راهنما به شما کمک می‌کند تا سگدست، وظایف، انواع، علائم خرابی، و روش‌های عیب‌یابی و نگهداری آن را در کامیون‌ها بشناسید.
سگدست کامیون چیست؟
سگدست یا “steering knuckle” یکی از قطعات حیاتی در سیستم تعلیق و فرمان کامیون به شمار می‌رود که نقشی اساسی در اتصال اجزای مختلف مانند چرخ، توپی، کمک‌فنر، سیبک فرمان و شغال‌دست را ایفا می‌کند. سگدست به‌عنوان بخشی از جلوبندی کامیون و سیستم تعلیق آن، در محور جلو نصب شده و امکان چرخش چرخ‌ها برای هدایت وسیله نقلیه را فراهم می‌کند. البته نوعی از سگدست هم در محور عقب قرار می‌گیرد که وظیفه نگهدارنده توپی و چرخ را برعهده دارد.
در خودروهای سواری، سگدست کوچک‌تر و سبک‌تر است و برای بار کمتر طراحی شده، در حالی‌که سگدست کامیون‌ها بسیار مستحکم‌تر، ضخیم‌تر و مقاوم‌تر هستند تا وزن زیاد بار و فشارهای سنگین جاده‌ای را تحمل کنند. برای آشنایی با این قطعه مطلب «سگ دست خودرو چیست و چه نقشی دارد؟» را مطالعه کنید.
-
انواع سیستم ترمز در کامیون: راهنمای کامل ویژگی‌ها، کاربردها و مزایا و معایب
وظایف سگدست کامیون
برخلاف خودروهای سواری که سگدست کوچک‌تر و سبک‌تری دارند، سگدست کامیون‌ها باید بتوانند وزن بالا و بار زیاد آن‌ها را تحمل کنند. سگدست نه‌تنها وظیفه تحمل وزن وسیله نقلیه و انتقال گشتاور پیشرانه به چرخ را بر عهده دارد، بلکه محل نصب توپی چرخ، بلبرینگ، کالیپر ترمز و نقاط اتصال شغال‌دست و سیبک هم محسوب می‌شود. پس موقعیت هندسی چرخ‌ها را حفظ کرده و زاویه صحیح چرخ‌ها را تعیین خواهد کرد.
در محور جلو، این قطعه به فرمان‌پذیری کامیون کمک می‌کند و اجازه می‌دهد تا در جهت دلخواه بچرخند. سگدست در محور عقب ممکن ثابت می‌ماند اما همچنان بار و نیروهای واردشده از جاده را تحمل می‌کند.
البته ارتباط سگدست با کالیپر ترمز باعث می‌شود که در عملکرد ترمز نیز دخیل باشد. کارکردهای ترکیبی سگدست، باعث افزایش اهمیت سلامت آن می‌شوند؛ در حدی که کوچک‌ترین آسیب به آن می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد فرمان، سایش نامتعادل لاستیک‌ها و کاهش ایمنی شود.
انواع سگدست کامیون
سگدست‌های کامیونی را میتوان در حالت‌های مختلف دسته‌بندی کرد.
سگدست کینگ پین ساده:
در گذشته، سگدست‌های کینگ‌پین متداول‌ترین نوع موجود در کامیون‌ها به شمار می‌رفتند که برای دوام در شرایط دشوار طراحی شده بودند. محور جدای این سگدست‌ها میزبان بلبرینگ‌ها و هاب چرخ می‌شدند.
سگدست محوردار
این نوع سگدست کامیونی که امروزه به‌عنوان متداول‌ترین نوع سگدست شناخته می‌شود، از یک محور سود می‌برد که بلبرینگ و هاب چرخ روی آن قرار می‌گیرند.از جمله مزایای این نوع سگدست‌ها میتوان به انعطاف و راحتی تعمیرات و جایگزینی قطعات داخلی سگدست اشاره کرد.
سگدست توپی
در نقطه مقابل، سگدست‌های توپی قرار دارند که در ساختار آن‌ها، هاب چرخ به‌صورت یکپارچه با خود سگدست قرار گرفته است. این نوع سگدست که بیشتر در محورهای محرک استفاده می‌شود، طراحی یکپارچه و یکدست‌تری دارد اما درصورت خرابی، مالک را نیازمند تعویض کل سگدست خواهد کرد.
تفاوت سگدست جلو و عقب
همان‌طور که تاکنون در بخش‌های متعدد اشاره کردیم، سگدست جلو و عقب با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند که گاه باعث می‌شود تا سازنده در بخش جلو از نوع دیگری از سگدست استفاده کند. سگدست جلو که می‌تواند از هر دو نوع محوردار و توپی باشد، باید بتواند امکان چرخش را برای چرخ‌ها فراهم کند و به فرمان متصل می‌شود.
در مقام مقایسه، سگدست‌های کامیونی که در محور عقب استفاده می‌شوند، معمولا ثابت هستند و فقط نقش نگهدارنده را دارند. برای درک بهتر این تفاوت‌ها می‌توانید جدول مقایسه سگدست در کامیون‌های مطرح را در بخش زیر نگاه کنید.
|
برند |
نوع سگدست |
محور جلو/عقب |
ویژگی خاص |
|---|---|---|---|
|
ولوو FH |
توپی یکپارچه |
جلو |
طراحی سبک با استحکام بالا |
|
اسکانیا R |
محوردار |
جلو |
عملکرد دقیق فرمان |
|
بنز آکتروس |
توپی |
جلو و عقب |
دوام بالا در بارهای سنگین |
علل خرابی سگدست کامیون
سگدست هم مانند سایر قطعات داخلی خودرو، تحت‌تاثیر گذر زمان و فشارهای مداوم فرسوده می‌شود. اگر راننده کامیون یا کشنده بیش از حد در مسیرهای ناهموار و ناسازگار با سیستم تعلیق و لاستیک‌های خود حرکت کند، احتمال ترک‌خوردگی و آسیب سگدست را تشدید می‌کند. اگر فشار باد تایرها هم زیاد باشد، سواری خشک می‌شود و باز هم امکان ضربه‌دیدن سگدست وجود دارد.
ناگفته نماند که در هر وهله‌ای اگر از سگدست بی‌کیفیت استفاده کنید یا آن را تحت فشار و دمای زیادی قرار دهید، احتمال خرابی آن افزایش پیدا می‌کند. جدول زیر درک علل خرابی سگدست کامیون را راحت‌تر خواهد کرد.
|
علت اصلی |
توضیح |
|---|---|
|
تصادف یا ضربه |
باعث ترک‌خوردگی یا خمش سگدست می‌شود |
|
فشار باد بیش از حد چرخ‌ها |
فشار غیرمجاز باعث فشار به سگدست می‌شود |
|
کیفیت پایین ساخت |
عمر پایین‌تر و احتمال ترک بیشتر |
|
تغییرات دمایی زیاد |
باعث انبساط و انقباض مکرر و ضعف ساختاری می‌شود |
|
فرسایش طبیعی |
ناشی از کارکرد بالا و فشارهای مداوم |
علائم خرابی سگدست کامیون
بیشتر خرابی‌های احتمالی سگدست به نشانه‌های مشخصی همراه هستند که از جمله آن‌ها میتوان به شنیدن صداهای غیرعادی در هنگام چرخش چرخ‌ها اشاره کرد. این مسئله می‌تواند نشانگر مشکل بخشی از سیستم فرمان هم باشد. از آنجا که سگدست ارتبط مستقیمی با فرمان‌پذیری کامیون دارد، خرابی آن موجب انحراف فرمان و ناپایداری در هدایت خواهد شد.
از دیگری نشانه‌های خرابی سگدست خودروها میتوان به لرزش چرخ‌ها در سرعت بالا، مشاهده ترک یا خمش در بدنه سگدست و سایش ناهمگون لاستیک‌ها اشاره کرد که نادیده‌گرفتن آن‌ها موجب آسیب‌رسیدن به بخش‌های دیگری کامیون یا کشنده خواهد شد.
اما پس از آنکه با مشکلات این بخش آشنا شدیم، چگونه باید درصدد رفعشان باشیم؟
روش‌های عیب‌یابی و تعمیر
نخستین گام برای بررسی سلامت سگدست کامیون و کشنده، بازرسی ظاهری محسوب می‌شود. از با نشانه‌های بخش قبل روبه‌رو شده‌اید، یک بار از زیر کامیون رفته و سگدست را برای دیدن ترک، شکستگی و زنگ‌زدگی وارسی کنید. در نظر داشته باشید که لاستیک‌های کامیون هم باید هم‌راستا باشند پس اگر لاستیک‌ها تنها در یک سو خوردگی دارند، ممکن است سگدست با مشکل مواجه شده یا درست تنظیم نشده باشد.
اگر مشکل سگدست باعث خم شدن یا ترک خوردن آن شده بود، باید نسبت‌به تعویض آن با یک نمونه باکیفیت دیگر اقدام کنید. در این صورت بهتر است بلبرینگ‌های آن را هم برای جلوگیری از خرابی مجدد تعویض کنید.
